هگمتانه، گروه شهرستان: منبت‌کاری یا کَنده‌کاری روی چوب یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی ایران است و اوج شکوفایی این هنر به دوره صفوی بازمی‌گردد و آثار به جای مانده از این دوران تأییدی بر این مطلب است.
به گزارش هگمتانه، منبت کاری روی چوب از هنرهای اصیل و کهن شهرستان ملایر است و با داشتن بیش از 9000 نفر منبت کار در زمینه‌های معتبر بین المللی توانسته 32 درصد اشتغال شهرستان را از آن خود کند.
در این شهرستان با چوب‌های گردو، راش و چنار، مبل منبت در سه نوع کلاسیک، مدرن و مصری با سبک‌های سوزنی، سه بعدی، کلاسیک، استیل، گل درشت، گل ریز، خرچنگی، متکایی، دسته چوبی، نیلوفری، انگلیسی، پشت بیضی و راحتی تولید و به بازار عرضه می‌شود.
با تلاش و کوشش هنرمندان این حوزه و ظرفیت بالای شهرستان در حوزه مبل منبت، ملایر در سال 96 به عنوان شهر ملی مبل منبت از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و در سال 98 به عنوان شهر جهانی مبل منبت از سوی سازمان یونسکو معرفی و ثبت شد.
در حال حاضر این شهرستان با داشتن 5000 واحد تولیدی و اشتغالزایی حدود 25 هزار نفر به طور مستقیم و 35 هزار نفر به طور غیرمستقیم، توانسته تولید 65 درصد مبل منبت کشور را به خود اختصاص دهد.
اما حالا این صنعت جهانی در حال نابود شدن است و کمر تولیدکنندگان را شکسته است. مهمترین مشکلی که منبت کاران ملایری این روزها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند هزینه‌های بالای تولید مواد اولیه است.
با توجه به تنفس 10 ساله جنگل‌های شمال تولیدکنندگان مجبور به استفاده از چوب‌های وارداتی هستند که کیفیت پایینی دارند، از طرفی نوسانات این روزهای بازار ارز مشکلات این ماده اولیه وارداتی را برای منبت کاران ملایری دوچندان کرده است.
نوسانات بازار ارز مهمترین مشکل تولیدکنندگان مبل منبت
به سراغ یکی از این تولیدکنندگان رفتیم و پای درد و دلش نشستیم. او می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما تهیه چوب است، چوب‌های قاچاق که کیفیت ندارند و چوب‌های وارداتی هم که قیمت شان سر به فلک کشیده است.
نوروزی افزایش قیمت و نوسانات بازار ارز را مهمترین مشکلات تولیدکنندگان مبل منبت بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: تحویل سفارش مبلمان مشتری تقریباً یک ماه زمان می‌برد، از طرفی نوسانات بازار طی این یک ماه آنقدر بالاست که قیمت خرید مواد اولیه و قیمت تمام شده سفارش گاهی حتی دو برابر قیمت توافقی یک ماه پیش با مشتری برای تولیدکننده آب می‌خورد و این حاشیه امنیت سود ما را از بین می‌برد.
افزایش افسارگسیخته قیمت مواد اولیه
رئیس هیأت مدیره بازار مبل ملایر نیز می‌گوید: ما در دو سال اخیر با افزایش افسارگسیخته قیمت مواد اولیه مواجه شدیم که سبب کاهش چشمگیر فروش داخلی و صادرات شده است.
به گفته یدالله کریمی، چوبی که تا یک سال پیش تولیدکنندگان با قیمت یک میلیون و 500 هزار تومان می‌خریدند، حالا به 14 میلیون رسیده و اسفنج نیز بیش از چهار برابر افزایش قیمت داشته که چنین چیزی در دنیا بی سابقه است و این صنعت را با مشکل جدی مواجه کرده است.
وی به افزایش قیمت چند صد برابری پارچه مبلمان هم اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: به علت تنفس 10 ساله جنگل‌های ایران، ناچار به واردات چوب هستیم. مدتی به علت شیوع کرونا و بسته شدن مرزها با کمبود مواد اولیه مواجه بودیم و در حال حاضر نوسانات بازار ارز خرید چوب‌های وارداتی را برای تولیدکننده سخت می‌کند، از طرفی هزینه‌های جاری، پرداخت حقوق کارگر و عوارض کمر تولیدکننده را شکسته و این صنعت را به ورطه نابودی کشانده است.
سهم ایران از گردش مالی مبلمان دنیا، کمتر از نیم درصد است
وی بازاریابی ضعیف و عدم توانایی کشور در معرفی این محصول به بازار جهانی را از مهمترین مشکلات صادرات مبلمان عنوان می‌کند و می‌گوید: سهم کشور از 460 میلیارد دلار گردش مالی مبلمان در دنیا، کمتر از نیم درصد است این در حالیست که ما ظرفیت بسیار بالایی در تولید مبلمان داریم و مبلمان ما قابل رقابت با همه کشورهای دنیاست.
رئیس هیأت مدیره بازار مبل ملایر اظهار می‌کند: در حال حاضر کشور ترکیه علاوه بر بازار منطقه به 160 کشور دنیا مبلمان صادر می‌کند در حالی که مبلمان ما به ویژه مبلمان هنری و منبتی بسیار فراتر از محصولات این کشور است.
به گفته وی، عدم حضور تولیدکنندگان ملایری در نمایشگاه‌های بین المللی سبب شده که آنها نتوانند محصول خود را به دنیا معرفی کنند و هیچ کمک و حمایتی هم برای نشان‌سازی تجاری مبلمان ملایر صورت نگرفته است.
کریمی تسهیلات درنظر گرفته شده از سوی مسؤولان را بسیار کم و قطره چکانی توصیف می‌کند و می‌گوید: تسهیلات ناچیز درنظر گرفته شده جوابگوی کار ما نیست، از طرفی سخت گیری بانک‌ها در پرداخت این تسهیلات مشکل تولیدکننده را دوچندان می‌کند.
مهندسی معکوس بهترین راهکار برای جبران افزایش قیمت ها
نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه چوب، پارچه و چسب جزء مهمترین مواد اولیه در تولید مبلمان است، می‌گوید: دو مسئله سبب ایجاد مشکلات جدی در زمینه چوب برای تولیدکنندگان مبلمان در شهرستان طی سه سال اخیر شده است، یکی قانون ممنوعیت برداشت چوب از جنگل‌های شمال به مدت 10 سال و مسئله دیگر ممنوعیت واردات چوب به علت آفت‌های آن که در حال حاضر این مشکل حل شده و واردات چوب آزاد است اما اساسی‌ترین مسئله در حال حاضر کیفیت محصول و گرانی ارز است.
حجت الاسلام احد آزادیخواه با اشاره به اینکه بازار مبل مشتری خاص خود را دارد، تصریح می‌کند: اگر مواد اولیه گران خریداری می‌شود محصول هم باید به همان تناسب با قیمت منطقی به فروش برسد تا تولید کننده آسیب نبیند.
وی در ادامه مهندسی معکوس را بهترین راه کار برای حل این مسئله عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: رونق صادرات مبل منبت نیازمند کمک و حمایت سازمان‌های توسعه تجارت و وزارت امور خارجه است و با افزایش صادرات طبیعتاً گرانی ارز برای ما یک فرصت تلقی خواهد شد.
تغییرات مداوم قوانین و مقررات گمرکی علت اصلی کاهش صادرات مبلمان
مرکز تحقیقات پیشرفته مبل منبت دانشگاه ملایر در سال 98 برای رفع مشکلات و موانع موجود در صنایع مبل منبت شهرستان ملایر و افزایش بهره وری در این صنعت تأسیس شد. این مرکز، به عنوان مرکز تحقیقاتی با نگرشی فراگیر بر نقش تحقیقات مختلف در حوزه‌های پژوهشی تعریف شده، برای توسعه این صنعت قابل اتکا در کشور با به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص و آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های خاص به انجام پژوهش‌های مورد نیاز مبل منبت در کشور می‌پردازد.
مدیرگروه پژوهشی مدیریت و بازاریابی مرکز تحقیقات پیشرفته مبلمان دانشگاه ملایر، بیان می‌کند: وقتی آسیب شناسی صادرات یک محصول از نظر علمی و آکادمیک صورت می‌گیرد دایره‌ای را به وسعت آمایش سرزمینی و مسائل بین المللی شامل می‌شود.
دکتر محمد شیری به تغییر قوانین و مقررات گمرکی به صورت خلق الساعه اشاره و اظهار می‌کند: برای صادرات یک محصول، امروز قراردادی با شرکت طرف قرارداد نوشته می‌شود اما این امکان وجود دارد روزی که قرار است صادرات انجام شود، مقررات تغییر کرده باشد و قوانین گمرکی اجازه صادرات محصول را ندهد.
وی قوانین و مقررات را شاکله اصلی صادرات عنوان و خاطرنشان می‌کند: اگرچه توانایی تولید، کیفیت، اصالت و بازاریابی می‌تواند مؤثر باشد اما شاکله اصلی را قوانین و مقررات حاکم بر صادرات می‌سازد.
شیری ادامه می‌دهد: به طور معمول قراردادهای نفتی 45 روزه است اما قراردادهای کالا ممکن است شش ماهه، یک ساله و یا حتی چندساله باشد و بعد از عقد قرارداد ممکن است قوانین صادرات تغییر کند، پس شما اگر می‌خواهید بدانید که چه کاری می‌شود انجام داد، ابتدا باید بدانید که چه کسی می‌تواند چه کاری را انجام دهد.
وی ضمن تأکید بر اینکه بخش علمی پایه‌های بازاریابی را از نظر علم و کتاب تعریف می‌کند و تولیدکننده محصولاتش را بر پایه استانداردها تولید می‌کند، می‌گوید: تغییرات مداوم قوانین و مقررات توسط اداره گمرک و بازرگانی سبب می‌شود که شما هر چقدر هم که تلاش کنید تا صادرات را افزایش دهید و یا بهبود ببخشید و یا حتی همان بازار قبل را داشته باشید، نخواهید توانست به هدف خود برسید.
مدیرگروه پژوهشی مدیریت و بازاریابی مرکز تحقیقات پیشرفته مبلمان دانشگاه ملایر بحث مالیات و بیمه را یکی دیگر از دردسرهای تولیدکننده می‌داند و اعلام می‌کند: اگر قوانین و مقررات تغییر نکند، تولیدکننده خودش را با این قوانین هماهنگ می‌کند اما متأسفانه هیچ کس قول ثابت بودن این قوانین را نمی‌دهد بنابراین این نابسامانی سبب خروج بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید شده است.
لزوم استفاده از تجربیات کشور ترکیه به عنوان کشور موفق در بازار جهانی مبلمان
وی با بیان اینکه کشور ترکیه سهم بزرگی از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است و حتی به کشور رهبر بازار یعنی چین هم صادرات مبلمان انجام می‌دهد، می‌گوید: این مهم توانمندی کشور ترکیه در حوزه صادرات را نشان می‌دهد، پس ما می‌توانیم از کارشناسان این کشور در حوزه‌های مختلف تولید مبلمان از طراحی تا تولید شاسی، نقاشی، رنگ آمیزی، پارچه و بسته بندی استفاده کنیم همانطور که آنها در زمینه‌های تولید انگور و یا زعفران از تجربیات تولیدکنندگان ما استفاده می‌کنند.
شیری روابط دیپلماتیک را لازمه حضور کارشناسان ترکیه در ایران و استفاده از تجربیات آنها در این زمینه عنوان و تصریح می‌کند: البته شیوع بیماری کرونا در چند ماه اخیر هم به عملی کردن این پیشنهاد ضربه زده اما به طور کلی اینکه این کارشناسان شرایط ما را از نزدیک ببیند، بسیار مهم است.
وی انتقال دانش کشور ترکیه به عنوان یک کشور موفق در زمینه صادرات مبلمان را ضروری می‌داند و اظهار می‌کند: بازار رقابتی شرایط خاص خود را دارد که ترکیه به خوبی آن را درک کرده و برای اقشار مختلف در بازار سهم بندی می‌کند و ما قطعاً نیاز داریم از تجربیات آنها در این زمینه استفاده کنیم.
به نقل از ایسنا، منبت کاری و تولید مبلمان از جمله هنرهایی است که از سابقه طولانی در شهرستان ملایر برخوردار است و جوانان بسیاری را مشغول به کار کرده است. چه بسا بسیاری از جوانان ملایری در گوشه و کنار همین کارگاه‌ها محاسن سفید کرده و هنرمندانه مشغول خلق شاهکاری هستند که بر روح بی جان چوب، جان می‌گیرد و اگر تلاش‌های شبانه روزی و بی وقفه این هنرمندان نبود امروز ملایر به عنوان شهر جهانی مبل منبت معرفی نمی‌شد.
اما حالا با افزایش قیمت مواد اولیه طی سه سال اخیر و مشکلات واردات چوب برای تولیدکنندگان ملایری، مسئله دیگر نیاز به نشان‌سازی تجاری و کاهش صادرات مبلمان است. نوسانات بازار ارز و افزایش افسارگسیخته قیمت مواد اولیه در شهر جهانی مبل منبت این روزها دغدغه اصلی تولیدکنندگان است و سبب ورشکستگی بسیاری از کارگاه‌های تولیدی و بیکار شدن بسیاری از جوانان هنرمند منبت کار شده است.